Psalm 1 Beatus vir - Gelukkig de mens

Blad: 2r

Lees: 

Boven de eerste psalm staat een opschrift in rode met zwarte inkt opgevulde letters: De eerste psalm. Deze heeft alles over Christus geprofeteerd of over Joseph die het lichaam van de Heer heeft begraven. Met Joseph wordt Josef van Arimatea bedoeld, die Pilatus om het lichaam van Jezus vroeg en het in een graf legde. Deze wordt door de evangelist Lucas  (23, 50) een goed en rechtvaardig mens genoemd.

Bid: Vers 1

Kijk:

In de schacht van de B, de initiaal oftewel de beginletter van de eerste psalm, staat tegen een groene achtergrond een jonge edelman met een kruis op zijn hoofd. In zijn rechterhand draagt hij een lans en in zijn linker een kruisstaf. Wie is hij? Is hij de man die door de psalmist gelukkig wordt genoemd? Waarom draagt hij een kruis op zijn hoofd? Daaronder zien we links Jezus aan het kruis. Hij hangt niet aan het kruis maar met open ogen staat hij op een berg. Dit is een verrassing, want waarom verschijnt al meteen bij de eerste psalm Jezus? Wat heeft hij met deze psalm van doen? Rechtsonder zijn twee bebaarde mannen met elkaar in gesprek. De man in lang gewaad, die op een berg zit, maakt met zijn hand het spreekgebaar. De staande man laat met een handgebaar zien dat hij luistert. Wie zijn deze twee mannen? Zijn dit de zondaars of de spotters uit het eerste vers? In de laatste regel boven het beeld staat in het Latijn letterlijk: en niet gaan zitten op de zetel van de pest. Is dat wat hier wordt uitgebeeld?

Bid: Vers 2-6

Kijk nog eens:

Het tweede vers van de psalm werpt een nieuw licht op de twee mannen die met elkaar in gesprek zijn. Zijn zij samen in een leergesprek verwikkeld over ’s Heren wet? Terug ook nog naar de jonge edelman met het kruis boven zijn hoofd. Waarschijnlijk heeft de kunstenaar bedoeld Christus af te beelden. Immers de commentaren in de marge sluiten aan bij het opschrift dat meldt dat deze psalm alles over Christus heeft geprofeteerd. Zij citeren uit de eerste brief van Petrus (2, 22), die over Christus zegt: die geen enkele zonde beging en over wiens lippen geen leugen kwam.

Het zijn ook de kerkvaders die in de boom, aan het water geplant, die vruchten draagt op zijn tijd uit het vierde vers een voorafbeelding zien van het hout van het kruis. Daarom wordt de gekruisigde Jezus bij de eerste psalm afgebeeld. De kruisiging was de consequentie van de weg die Jezus ging. Dit verband wordt ook in het Getijdenboek (p. 776) bij de eerste psalm gelegd, in de antifoon en het citaat uit de Barnabasbrief.

Lees verder bij Augustinus: Klik hier.

Luister:

- Psalm 1, Geneefs Psalter 1539, Claude Goudimel 1564

Schrijf:

De eerste psalm wijst twee wegen aan, waaruit de mens kan kiezen. De psalm prijst de mens gelukkig die zijn geluk vindt in ’s Heren wet. Voor de kunstenaar was Jezus deze mens bij uitstek. Geldt dit ook voor mij? Zo ja, hoe? Het opschrift noemt ook de naam van Josef van Arimatea. Welke man of vrouw heeft in mijn ogen de goede weg gekozen en is daarin voor mij een voorbeeld? Waarom?